Na terenie Krasiejowa około 225 milionów lat temu były bagniste tereny położone nad brzegiem wielkiego jeziora, sięgającego Olsztyn na północy i Francję na zachodzie. Musiało się tu również znajdować ujście rzeki. Obszar ten był najprawdopodobniej porośnięty przez kilkumetrowe skrzypy, paprocie drzewiaste i nasienne, rośliny szpilkowe z rodzaju woltzia oraz słodkowodne glony - ramienice. Miedzy nimi napotkać można było dwumetrowe płazy tarczogłowe - metopozaury oraz przypominające krokodyle fitozaury. Żyły tu także ich bliscy krewniacy - aetozaury, których ciało pokryte było prawie w całości pancerzem z płyt kostnych. W miejscach mniej wilgotnych żyły smukłe, kroczące na dwóch nogach przodki krokodyli i pierwszych dinozaurów. W wodach jeziora, prócz licznych zwierząt bezkręgowych (małże, ślimaki, małżoraczki), występowały ryby dwudyszne i ganoidowe.

W ostatnich latach na terenie kopalni iłów w Krasiejowie odnaleziono skamieniałe kości wyżej wymienionych zwierząt. Jak dotąd w Polsce w ogóle nie odnaleziono kości dinozaurów, a jedynie ich tropy (np. w Górach Świętokrzyskich). Powodem tak licznego zachowania się szczątków organicznych w Krasiejowie było odpowiednie stężenie zasadowych soli mineralnych oraz duża ilość odkładającego się mułu.

W trakcie badań paleontologicznych odkryto wiele interesujących skamieniałych szczątków kostnych, które występują w dwóch warstwach. W jednej występują głównie szczątki zwierząt wodnych takich jak fitozaury i metopozaury. W drugiej, badanej w tym roku, występują głównie kości zwierząt lądowych. W pokładzie tym w ostatnim czasie odnaleziono kości miednicy i kręgi, które należały najprawdopodobniej do dinozaura, któremu nadano nazwę Silesaurus opolensis co znaczy „śląski jaszczur” z Opola. Jest to najstarszy roślinożerny przedstawiciel linii genealogicznej dinozaurów i najstarszy pradinozaur w Europie. Silezaur z Krasiejowa był ponad metrowym zwierzęciem o wydłużonych przednich kończynach i rogowym dziobie, stąpającym na końcowych częściach trzech palców tylnych nóg, podobnie, jak niektóre dzisiejsze ptaki. Pozostałe palce i pięta uległy niemal całkowitemu uwstecznieniu. Cechy te świadczą o tym, że mamy do czynienia już z typowym przedstawicielem dinozaurów. Znaleziono tu również bardzo duże nagromadzenie kości triasowego gada - aetozaura. Jest to pierwsze tego typu znalezisko w Polsce i trzecie na świecie. Szczątki kostne aetozaura z Krasiejowa należą najprawdopodobniej do najstarszych dotychczas znalezionych na świecie. Aetozaury były roślinożernymi, lądowymi gadami naczelnymi. Osiągały do trzech metrów długości.

Charakteryzowały się rozbudowanym pancerzem z płyt kostnych wokół ciała i nieproporcjonalnie małą głową. Dotychczas paleontologom udało się odkryć jego szczątki tylko w Niemczech i USA. Tam jednak odnajdywano pojedyncze kości. Dopiero w Krasiejowie odkopano duże ich nagromadzenie. Na powierzchni około metra kwadratowego odkryto liczne kości długie, w tym kość udowa o długości 40 cm, fragmenty czaszki, żebra, łopatka oraz tarczki kostne pokrywające ciało gada. Aetozaur, występujący około 225 milionów lat temu w Krasiejowie, reprezentuje najprawdopodobniej nieznany dotąd rodzaj i jest zapewne najstarszym w świecie przedstawicielem swojej grupy.

Autor: Krzysztof Spałek